วันที่ 29 กันยายนของทุกปีเป็นวันกาแฟสากล จัดขึ้นเพื่อเฉลิมฉลองและดื่มด่ำกับเครื่องดื่มยอดนิยมตลอดกาลทั่วโลก กาแฟเป็นเครื่องดื่มที่สำคัญมากของประวัติศาสตร์มนุษยชาติ เป็นหนึ่งในหกเครื่องดื่มที่เปลี่ยนโลก เป็นสินค้าเกษตรที่มีการค้าขายมากที่สุดอันดับต้นๆ ของโลก และเช่นเดียวกับสินค้าเกษตรทั่วไปที่เกษตรกรผู้อาบเหงื่อต่างน้ำยังคงมีรายได้ต่ำกว่าที่ควรจะเป็นอยู่ 

วันกาแฟสากลริเริ่มขึ้นเมื่อใดไม่มีใครทราบแน่ชัด แต่มีหลายประเทศที่ร่วมเฉลิมฉลองวันนี้ เช่นประเทศญี่ปุ่นเริ่มฉลองกันตั้งแต่ปี 1983 แต่ใช้วันที่ 1 ตุลาคม และแต่ละประเทศก็ตั้งวันกาแฟสากลไม่ตรงกัน เช่นอินโดนีเซียใช้วันชาติเป็นวันกาแฟ จีนใช้วันตรุษจีน แต่ก็มีหลายประเทศที่ใช้วันที่ 29 กันยายน เช่น เอธิโอเปีย อังกฤษ อเมริกา แคนาดา มาเลเซีย ก็เลยตามเลยกันไปว่า 29 นี่แหละคือวันกาแฟสากล

วันนี้จะเป็นวันที่ร้านกาแฟจัดกิจกรรมส่งเสริมการขายให้กับผู้บริโภค และยกเรื่อง Fair Trade (การรับซื้อผลผลิตในราคาเป็นธรรม) ขึ้นมากล่าวถึงบ่อยๆ เพื่อให้คนดื่มกาแฟได้มีส่วนร่วมกับที่มาของกาแฟที่เขาดื่มมากขึ้น

ครอบครัวนี้เป็นครอบครัวเล็กๆ อยู่ในอำเภออมก๋อย จังหวัดเชียงใหม่ ผมได้พบตอนปลายปีที่แล้วในระหว่างหนีน้ำท่วมกรุงเทพและขับรถตระเวนไปเรื่อยๆ ตามดอยต่างๆ ลุงกะป้าแกมีเพียงสวนกาแฟเล็กๆ สภาพค่อนข้างรกอยู่หลังบ้าน กะด้วยสายตาก็ไม่น่าจะเกินไร่หนึ่งถึงสองไร่ ปลูกกาแฟผลสีเหลืองกับสีแดงปนกัน ผมเห็นแกกำลังเก็บกาแฟอยู่ก็เลยหยุดรถลงไปช่วย ระหว่างนั้นก็ชวนคุยสัพเพเหระ แนะนำการเก็บกาแฟที่ถูกต้องและการดูแลสวนเบื้องต้น พวกเราเก็บกันอยู่ประมาณซักครึ่งชั่วโมงเห็นจะได้ เอาผลแดงใส่ถุงใหญ่ ผลเหลืองแยกไว้ต่างหาก ได้กาแฟมาประมาณสิบโลกว่าๆ บนต้นกาแฟคงเหลือผลที่ยังไม่สุก ยังไม่ถึงเวลาเก็บอยู่อีกหน่อย จากที่ถามลุงแกก็บอกว่ามีเก็บขายไปแล้วบ้าง โดยมีพ่อค้าของบริษัทมารับซื้อไป นอกจากกาแฟแล้วก็ไม่มีพืชอย่างอื่นที่จะเป็นรายได้ จึงต้องไปรับจ้างทำงานต่างๆ นอกฤดูกาลเก็บเกี่ยวกาแฟ

ผมเคยถามเพื่อนมิชชันนารีที่ทำโครงการสนับสนุนการปลูกกาแฟบนที่สูง คิดคร่าวๆ ว่า ถ้าหนึ่งครอบครัวมีพื้นที่ประมาณสิบไร่ ปลูกกาแฟได้ผลผลิตไร่ละ 250 กก. ปีหนึ่งจะมีรายได้ประมาณสี่แสนบาท ตกเดือนละสามหมื่นกว่า ซึ่งก็น่าจะเพียงพอสำหรับหนึ่งครอบครัวแล้วครับ ลูกหลานเล็กๆ เมื่อโตขึ้นก็ไม่ต้องลงมาทำงานที่ลุ่ม ช่วยพ่อแม่พัฒนาสวนกาแฟ มีรายได้อย่างยั่งยืน เพราะกาแฟเป็นพืชยืนต้น ถ้าดูแลดีๆ สามารถให้ผลผลิตได้หลายสิบปีทีเดียว

ปีนี้เราภูมิใจมากที่ได้ใช้กาแฟไทยครับ ยิ่งได้เห็นได้ฟังเรื่องราวชีวิตคนปลูกกาแฟจากแต่ละหมู่บ้าน ยิ่งปลื้มใจที่ได้ซื้อกาแฟพวกเขา เราซื้อกาแฟโดยให้ราคาเทียบกับรสชาติเป็นสำคัญ ยิ่งถ้าเราได้มีส่วนร่วมในกาแฟนั้นเรายิ่งรู้สึกผูกพัน ราคากาแฟเราจึงสูงกว่าที่อื่นเล็กน้อยเนื่องจากค่าใช้จ่ายที่เกิดขึ้นในแต่ละที่ที่เราเข้าไปไม่ใช่เป็นแหล่งปลูกกาแฟชื่อดัง เราเข้าไปเพื่อพยายามดูว่าเราจะทำให้รสชาติกาแฟของที่นั่นดีขึ้นอย่างไรได้บ้าง เมื่อได้ผลผลิตมาแล้วก็นำมาคั่วและชิมอย่างพิถีพิถัน เพื่อหาบุคลิกของกาแฟแต่ละแหล่งออกมาอย่างชัดเจน ในอนาคตเราหวังว่ากาแฟจากดอยอื่นๆ จะมีชื่อเสียงโด่งดังเหมือนกาแฟจากดอยช้างบ้าง และเบลนด์ Timeless ที่เปรียบเสมือนลูกรักของเราที่ปัจจุบันใช้กาแฟนำเข้าจากต่างประเทศมาผสมกัน 100% จะเปลี่ยนเป็นกาแฟไทย 100% ครับ